Nederlandstalige definitie van chronische vermoeidheid

[annac]

Nederlandstalige definitie van chronische vermoeidheid

bron: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 2012;156:A4403
datum: 16 april 2012

Ingrid H.E. Korenromp, Mira Meeus en Gijs Bleijenberg


Vermoeidheid staat in de top 10 van meest gerapporteerde klachten in de
huisartsenpraktijk.1 Ook in de tweede lijn komt de klacht veelvuldig voor.
Niet alleen de behandeling van vermoeidheid en onderzoek naar de oorzaak
ervan behoren tot het werkterrein van artsen. Ook worden artsen steeds vaker
ingeroepen bij arbeids- of verzekeringsconflicten als de vermoeidheid
langdurig aanhoudt en invaliderend is. De arts moet dan beoordelen of er
inderdaad sprake is van chronische vermoeidheid die al dan niet samenhangt
met ziekte.

Momenteel bestaat er echter geen algemeen aanvaarde Nederlandstalige
definitie van het begrip 'chronische vermoeidheid'. Het ontbreken van zo'n
definitie vinden wij, leden van de Vlaams-Nederlandse
Onderzoekersgroep-Chronische Vermoeidheid (VNO-CHROVER), problematisch. Ten
eerste kan hierdoor spraakverwarring ontstaan tussen patient en
hulpverlener. De laatste kan niet goed nagaan of de langdurige vermoeidheid
waarvan de patient spreekt hetzelfde is als wat de hulpverlener verstaat
onder chronische vermoeidheid. Er kan zelfs niet worden vastgesteld of de
kernaspecten van wat de patient chronische vermoeidheid noemt, kloppen.
Daarnaast is er kans op onduidelijkheid in de communicatie tussen
hulpverleners onderling. Een eenduidige definitie leidt er toe dat
hulpverleners hetzelfde bedoelen wanneer zij spreken over chronische
vermoeidheid. Indien zij het erover eens zijn dat een patient hieraan
voldoet, is de definitie tegelijkertijd een optimaal aangrijpingspunt voor
het inzetten en nadien evalueren van een interventie. Ook met het oog op de
prognose is een eenduidige definitie belangrijk. Er is namelijk vastgesteld
dat het beloop van vermoeidheid die korter dan 6 maanden bestaat gunstiger
is dan wanneer de klachten langer bestaan.2

Definieren op basis van vragenlijsten en literatuur

Vermoeidheid is sterk gekoppeld aan de persoonlijke beleving van de patient
en een objectieve test om vermoeidheid aan te tonen is er niet. De klacht
kan alleen in kaart gebracht worden met een patientenvragenlijst. Voor het
Nederlandse taalgebied zijn meerdere vragenlijsten over vermoeidheid
beschikbaar, maar - opvallend genoeg - geeft geen enkele een definitie van
het begrip 'chronische vermoeidheid'.3 In de literatuur zijn vooral
Engelstalige definities te vinden,4,5 zoals: 'a decreased capacity to
perform physical and mental work, overwhelming exhaustion, lack of energy
and tiredness, and a combination of these'.6

Nederlandstalige definitie

De onderzoekers van VNO-CHROVER wilden een definitie opstellen die gebruikt
kan worden voor verschillende patientenpopulaties. De definitie die tot
stand kwam op basis van voorgenoemde literatuur luidt als volgt: 'Chronische
vermoeidheid is het zelfgerapporteerde lichamelijk en/of mentaal
onwelbevinden, langer dan 6 maanden aanhoudend en zich uitdrukkend in
uitputting, als gevolg waarvan iemand lichamelijk en/of mentaal niet kan
functioneren op het door hem/haar gewenste niveau.' Volgens deze definitie
is chronische vermoeidheid een zelfgerapporteerde klacht; uiterlijk is niet
altijd iets te zien.

Eventueel kan men uit het gedrag afleiden dat iemand vermoeid is, maar
alleen de persoon in kwestie kan hierover uitsluitsel geven. Verder wordt
chronische vermoeidheid altijd als onaangenaam ervaren door de patient. Het
betreft dus een onplezierige vermoeidheid, zich uitend in een gevoel van
lichamelijk en/of mentaal onwelbevinden. De vermoeidheid dient minimaal 6
maanden te duren, omdat spontaan herstel binnen deze termijn frequent
voorkomt. Door de uitputting is de patient beperkt in zijn functioneren en
kan hij niet meer doen wat hij wil. Met name deze discrepantie tussen
'willen' en 'kunnen' is belangrijk. Dit kan zich afspelen op het
lichamelijke niveau (sport, huishouden, fysieke inspanning), het mentale
niveau (aandacht, concentratie, geheugen) of op beide vlakken.

Gebruik in de praktijk

Om eenduidigheid te creeren tussen clinici en onderzoekers van verschillende
disciplines vindt VNO-CHROVER het noodzakelijk een scherpe definitie te
geven. Hiermee kan de arts de klacht van de patient ondubbelzinnig
omschrijven. Een patient meldt bijvoorbeeld dat hij klachten heeft van
vermoeidheid en uitputting, waardoor hij zijn dagelijks werk niet meer
volledig kan uitvoeren. De klachten bestaan bijna 3 maanden. Volgens de
definitie is hier geen sprake van chronische vermoeidheid, omdat de klachten
korter dan 6 maanden bestaan. Bij een andere patient die dezelfde klachten
al een half jaar heeft, heeft de arts een interventie voorgeschreven. Na
afronding van de oefentherapie meldt hij dat hij nog steeds een verlammend
gevoel in zijn lijf heeft en dat het hem enorme inspanning kost om zijn
dagelijkse activiteiten te volbrengen. Hij is echter wel in staat alles te
doen wat hij wil. Ook bij deze patient - bij wie de klachten voor de
interventie wel voldeden aan de definitie - is op dit moment geen sprake
meer van chronische vermoeidheid. Er bestaat immers geen discrepantie
bestaat tussen 'willen' en 'kunnen'.

De arts kan dus niet alleen de klacht van de patient duidelijk definieren,
maar ook het effect van een behandeling eenduidig evalueren. Op dezelfde
wijze kan de definitie ook toegepast worden bij grote groepen patienten ten
behoeve van wetenschappelijk onderzoek.

Het gebruik van de definitie komt dus zowel wetenschappelijk onderzoek als
de klinische praktijk ten goede.

Conclusie

De Vlaams-Nederlandse Onderzoekersgroep-Chronische Vermoeidheid vindt het
bezwaarlijk dat een algemeen aanvaarde Nederlandstalige definitie van het
begrip 'chronische vermoeidheid' tot op heden ontbrak. Daarom heeft het een
consensusdefinitie opgesteld die het begrip 'chronische vermoeidheid'
duidelijk omschrijft. Dit maakt de definitie bruikbaar voor zowel
wetenschappelijk onderzoek als de klinische praktijk.

Patient, huisarts, internist, bedrijfs- en verzekeringsarts, psycholoog en
fysiotherapeut kunnen nu op eenduidige wijze met elkaar communiceren over
klachten van chronische vermoeidheid. Het devies van VNO-CHROVER is dan ook:
'Vage klachten bestaan niet; laten we helder zijn over de definitie ervan.'


De eerste twee auteurs leverden een gelijke bijdrage aan het manuscript.
Alle auteurs zijn lid van de Vlaams-Nederlandse Onderzoekersgroep-Chronische
Vermoeidheid (VNO-CHROVER) dat onderzoekers uit Nederland en Vlaanderen
verenigt die allen 'chronische vermoeidheid' bestuderen. De onderzoekers
vertegenwoordigen verschillende disciplines: huisartsgeneeskunde, interne
geneeskunde, neurologie, longziekten, psychologie, fysiotherapie en
verpleegkunde.


Belangenconflict: geen gemeld. Financiele ondersteuning: geen gemeld.


Literatuur


1 Van der Linden MW, Westert GP, de Bakker DH, Schellevis FG. Tweede
Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk:
klachten en aandoeningen in de bevolking en in de huisartspraktijk. Utrecht:
NIVEL; 2004.

2 Nijrolder I, van der Windt DA, van der Horst HE. Prognosis of fatigueand
functioning in primary care: a 1-year follow-up study. Ann Fam Med.
2008;6:519-27.

3 Vercoulen JHMM, Alberts M, Bleijenberg G. De Checklist Individual Strength
(CIS). Gedragstherapie. 1999;32:131-6.

4 Trendall J. Concept analysis: chronic fatigue. J Adv Nurs.2000;32:1126-31.

5 Hart LK, Freel MI. Fatigue. In: Norris CM, redacteur. Concept
Clarification in Nursing. Londen: Aspen; 1982. p. 251-9.

6 Potempa KM. Chronic fatigue. In: Fitzpatrick JJ, Stevenson JS,
redacteuren. Annual Review of Nursing Research. Deel 2. New York: Springer
Publishing Company; 1987. p. 57-76.

[annac]

Ze hebben het, lijkt, niet over het chronisch vermoeidheidssyndroom, dus ik kan me vergissen.......Verwarrend is het wel want er wordt wel weer over die 6 maanden gesproken maar bv. ter onderscheiding van ME wordt daar weer met geen woord over gerept.

Echter bedoelen ze dit wel dan vraag ik me het volgende af:

In welke tijd leven de auteurs van bovenstaand artikel? Mij lijken het de Middeleeuwen.

Behalve herhaling van steeds hetzelfde komt alleen vermoeidheid aan bod en ontbreekt ieder andere klacht, waar er toch minstens zo'n 25 van zijn.

(Wellicht moet dit weer verplaatst naar het gesloten forum om de Nijmeegse zielen niet te veel te ontrieven? Bedoelen ze ME dan vind ik dit nl. een dermate onvoorstelbaar beschamend ondeskundig en onnozel stukje dat nergens op slaat, bol staand van de wolligheid dat mijn bek ervan openvalt en zo nog wel enige tijd blijft staan.............)

[urania]

Drie auteurs en zes artikelen op de literatuurlijst, terwijl het toch een literatuurstudie is. Hm, lijkt meer politiek dan wetenschap.

[spring]

Ik verbaas me steeds over het niet hoeven vermelden van een belangenconflict, als je met je definitie je eigen therapie veilig stelt.

Verder is het een zeer knullig stuk tekst, waarin omzichtig de 'interventie' oefentherapie wordt genoemd.

De patient in dit voorbeeld is duidelijk depressief, hij kán het fysiek wel, maar hij kan zich er niet toe zetten wegens het verlammende gevoel dat bezit neemt van een mens bij een depressie.

[stier]

Vermoeidheid is sterk gekoppeld aan de persoonlijke beleving van de patient

Ik ben zeer benieuwd hoe de auteurs van dit artikel mijn vermoeidheid zouden beleven. Ik kan me inderdaad heel goed indenken dat zij het heel anders zouden ervaren en er geen last van zouden hebben, not. Dat vind ik dus zo'n verademing aan de Meirleir he. Nog nooit heeft hij mij zulke stupide vragen gesteld als hoe ik het beleef of hoe ik ermee omga.
Dit zijn slechte onderzoekers, ze hebben een vooringenomen blik als ze naar ons kijken, namelijk dat er geen lichamelijke oorzaak is. Over enkele jaren zal het schaamrood op hun kaken staan.

[marianneke]

Als ik dit lees hebben ze het nergens over CVS of ME. De enige term die gebruikt wordt is Chronische vermoeidheid en uitputting en dat ze daar een eenduidige definitie voor hebben opgesteld.
Je kunt het natuurlijk ook van de positieve kant benaderen, dat het in dit artikeltje helemaal niet gaat over CVS, ME of ME/CVS.

Neemt natuurlijk niet weg dat dit een nogal knullig artikeltje is waarvan ik mij afvraag, moet je daar nu voor gestudeerd hebben? Plus het feit dat ME in België en Nederland voornamelijk gekoppeld wordt of erger nog gelijk gesteld aan Chronische vermoeidheid waardoor dit helaas ook zijn uitwerking heeft op onze behandeling en de benadering van artsen t.o.v. ME.

[asje]

Volgens deze 'onderzoekers' bestaat ME niet en hebben ze het over CV waarmee ze ook CVS ( en dus ook ME) bedoelen. Bleijenberg en co hè.

[marianneke]

Weet ik Asje, en ik heb ook niet de illusie dat zij nu ineens bekeerd zijn en geloven in ME het was meer iets wat mij opviel in dit stukje.
Want als je op de site van Nijmegen kijkt en als je andere publicaties leest van Blijenberg en consorten dan gebruiken ze wel steevast de term CVS en niet CV zoals in dit artikel.